ترفندهای درس خواندن و مقابله با حواس پرتی

تمرکز:
واژه تمرکز در لغت به معنای تراکم، فشردگی مجموعه و در اصطلاح یعنی توانایی حفظ، نگه‌داری و توجه روی موضوعی معین به صورت ارادی بوده که دارای دو نوع درونی و بیرونی است.

√ شناسایی عوامل حواس پرتی در هنگام مطالعه:
پرش ذهنی بیرونی باعث جلب توجه و کاهش تمرکز می‌شود، ساده‌ترین راه ایجاد تمرکز بیرونی، حذف عوامل حواس‌پرتی است. این عوامل به دو بخش شنیداری و دیداری تقسیم می‌‍‌شوند.– برای ایجاد تمرکز دیداری مکان مطالعه باید به‌طور کامل ساده باشد و هر موردی که یادآور خاطره‌ای باشد، نباید در مکان مطالعه قرار گیرد، همچنین در میز مطالعه باید فقط از لوازم درسی استفاده شود.

– ممکن است عامل حواس‌پرتی به دلیل سر و صدای زیاد موجود در محل مطالعه باشد که در این حالت، باید مکان مطالعه را تغییر داد و در مکانی که عامل حواس‌پرتی بیرونی وجود ندارد، مطالعه کرد.

تمرکز درونی عبارت است از مشغولیت‌های ذهنی و اندیشه‌هایی که مانع مطالعه‌ی دقیق می‌شوند و به دلیل خاصیت سیال بودن ذهن، تمرکز درونی دشوارتر به نظر می‌رسد.

 

بسیاری از افراد تصور می‌کنند که تمرکز موضوعی ذاتی است و بعضی انسان‌ها از بعد تولد این‌گونه بوده‌اند در حالیکه تمرکز به‌ طور کامل اکتسابی است و با انجام تمرین‌ها و تکنیک‌هایی تمرکز به‌ تدریج افزایش می‌یابد.

√ افزایش قدرت تمرکز با تمرین‌ و تکنیک‌:
تفاوت تکنیک با تمرین در این است که شما با اجرای تکنیک، تأثیر میزان افزایش تمرکز را به‌ سرعت قابل مشاهده بوده، اما تمرین نیاز به صبر بیشتری برای تاثیرگذاری دارد و تنها افرادی که علاوه بر اجرای تکنیک‌ها، تمرین‌ها را نیز به‌ صورت مستمر انجام می‌دهند دارای قدرت تمرکز بسیار بالایی خواهند شد در واقع تنها استفاده از یک مورد راهگشا نیست.

دستیابی به تمرکز کافی برای مطالعه کارآمد و کسب نتایجی درخور تلاش و زمانی که هر دانش آموز و داوطلب برای تحصیل اختصاص می‌دهد نیازمد بهره‌گیری از تکنیک‌هایی است که شامل علاقه به موضوع درسی، ثبت عوامل حواس پرتی، اختصاص دادن زمان برای نگرانی‌ها و مطالعه فعالانه است.

√ مهم‌‍‌ترین عامل ایجاد تمرکز علاقه به موضوع است:
برای ایجاد علاقه، قبل از مطالعه کمی در مورد درس فکر کنید؛ به ویژه در قسمت‌هایی که علاقه بیشتری به آن دارید و خود را در حال و هوای مطالعه قرار دهید البته در صورت استفاده صحیح از فنون مطالعه، یادگیری آسان‌تر می‌شود و در صورتی‌که مطلبی را یاد بگیریم نسبت به آن علاقه‌مند می‌شویم، پس با یادگیری فنون مطالعه، علاقه‌مندی به آن موضوع و درس افزایش می‌یابد.

√ عوامل حواس پرتی را ثبت کنید:
یکی دیگر از تکنیک‌های مقابله با تمرکز نداشتن، ثبت نکردن عوامل حواس پرتی است که ساده‌ترین و مؤثرترین روش مقابله با حواس‌پرتی و ایجاد تمرکز، یادداشت کردن حواس‌پرتی‌های ذهنی بر روی کاغذ است که برای این‌کار، هنگام مطالعه یک برگ کاغذ یا یک دفترچه کنار دست خود بگذارید و هر موضوعی که به ذهن‌تان رسید، روی آن یادداشت نمایید.

در طول روز، زمان ویژه‌ای را به مسایلی اختصاص دهید که شما را نگران کرده و آن‌ها را یادداشت نموده‌اید در واقع این کار فقط سبب تخلیه دفعی بار ذهنی می‌شود ولی باعث حل شدن مسئله نمی‌شود، به همین دلیل در طول روز طی زمانی معین در مورد نگرانی‌ها و فکرهای مزاحم خود فکر کنید.

یادداشت برداری باعث می‌شود در یک لحظه موضوع حل شود و با پیدا شدن راه‌حل، دیگر به سراغ شما نیاید و علت مؤثر نبودن ثبت عوامل حواس‌پرتی، حل نشدن آن‌ها است که با این تکنیک، برطرف می‌شود.

√ یادداشت برداری و تعیین هدف:
دسترسی به شرایطی که مطالعه فعاللانه برای دانش آموزان و داوطلبان کنکور ایجاد شود به کارگیری ۲ روش یادداشت برداری و تعیین هدف قبل از مطالعه کمک کننده است.

تعیین هدف قبل از شروع مطالعه به منظور تسریع روند مطالعه است و با افزایش سرعت مطالعه، تمرکز و توجه نیز افزایش می‌یابد تا جایی که بیشترین توجه در ناحیه‌ی مطالعه فعال ایجاد می‌شود و علت این موضوع، سرعت و توانایی ذهن است که در صورت کند بودن آهنگ مطالعه، بخشی از ذهن به دلیل خالی بودن، به مسایل دیگر مشغول می‌شود.

برای این‌کار، قبل از شروع مطالعه با توجه به آگاهی خود از بازده و راندمان کار خود، هدف خود را به‌طور دقیق معین می‌کنیم به عنوان مثال تا صفحه چند، از روی کدام منابع، چند تست و مواردی از این قبیل را مورد توجه قرار می‌دهیم.

 

باید توجه داشته باشیم که حجم مطالب معین شده باید حدود ۱۰ درصد بیش از توانایی ما باشد تا سبب افزایش سرعت کمی مطالعه باشد البته این امر به معنای تند خواندن بدون درک موضوع نیست ولی سرعت مطالعه باید تا ناحیه مطالعه فعال افزایش یابد و میزان سرعت مطالعه فعال فقط با تمرین ایجاد و محقق می‌شود و پس از چند هفته، تنظیم سرعت مطالعه را در می‌یابید.

 

البته بیشتر دانش آموزان و داوطلبان در مطالعه درس‌های عمومی دارای پرش ذهن و حواس پرتی بیشتری می‌شوند چون در دروس اختصاصی به دلیل ماهیت دروس، ذهن، مشغول حل مسائل می‌شود و فرصت پرش، تفکر در مورد موضوع‌های دیگر را ندارد.

√ یادداشت‌برداری مؤثرترین روش مطالعه‌:
مؤثرترین روش مطالعه‌ی فعال، یادداشت‌برداری نکته‌های کلیدی و مهم در هنگام مطالعه است که این‌کار موجب افزایش تمرکز تا سطحی بسیار بیشتر از قبل می شود، چرا که ذهن درگیر بوده و به همین دلیل فرصتی برای پرش ذهن و فکر در مورد موضوع‌های دیگر وجود ندارد.

√ هر موضوعی راه‌حلی دارد:
اگر برای نگرانی‌ها و فکرهای مزاحم خود هیچ راهی پیدا نکردید، با فردی که آشنایی کامل با موضوع دارد، مشورت کنید و به هر طریقی که شده، نگرانی خود را حل کنید تا دیگر به سراغ شما نیاید.این تکنیک، به منظور متوقف ساختن افکار به کار می‌رود و در این روش، هر وقت که متوجه شدید فکرتان از موضوع منحرف شده، به خود گوشزد کنید توقف کن  سپس محل مطالعه را ترک کنید و تنش را از بین ببرید ولی مبارزه نکنید و چند ثانیه بعد دوباره به محل مطالعه بازگردید هرچند در شروع ممکن است شما این عمل را چندین دفعه انجام دهید اما نهایتا در می‌یابید که هر روز با منحرف شدن از موضوع فاصله می‌گیرید.

تهیه برنامه‌ مناسب، نگرانی از مطالعه‌ی درس‌ها را از بین می‌برد و کسانی که بدون داشتن برنامه، مطالعه می‌کنند، هنگام مطالعه هر درس نگران این هستند که درس‌های دیگر را در چه زمانی و چگونه مطالعه کنند اما کسانی که دارای برنامه‌ی مطالعه هستند، نگران این موضوع نیستند.